ખેતી વિશે કોઈ પ્રશ્ન ઊભો થાય તો, તે ચોક્કસપણે સંકેત આપે છે કે 'ભારત એક કૃષિ પ્રધાન દેશ છે.' આ વાક્ય તમામ પેઢીના લોકોના મનમાં નિશ્ચિત છે. જો કે, તાજેતરમાં યુરોપમાં આ ઘોષણા વિશેનું સત્ય સમજાયું છે. મારા સહકાર્યકરોની મદદથી મને યુરોપમાં નેધરલેન્ડ્સ જવાની તક મળી. મારા એક અઠવાડિયા દરમિયાન અહીં વિવિધ આંતરદૃષ્ટિ અનુભવવા અને પ્રાપ્ત કરવાનો વિશેષાધિકાર મળ્યો. કૃષિ ક્ષેત્રમાં ઉપયોગમાં લેવાતી નવીનતમ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરી ખેડૂતો અને કૃષિ કાર્યકર્તાઓ સુધી પહોંચી ગયા છીએ. હું દાવો કરી શકું છું કે ડચ લોકો અતિશય શિસ્તબદ્ધ, શાંત અને તેમના કાર્યની પ્રશંસા કરે છે. આ મુલાકાતના છેલ્લા દિવસ દરમિયાન અમે ફાઇવ-સ્ટાર હોટેલમાં સવારના નાસ્તા માટે ગયા હતા તો ત્યાં બોર્ડ પર હ્ર્દયસ્પર્શી શબ્દો લખ્યા હતા આ નાસ્તો અમારા ડચ (યુરોપિયન) ખેડૂતો અને તેમના સમુદાયોને ટેકો આપે છે, જેમાં ફળ, ટામેટાં, કાકડી સલાડ, લીલી શાકભાજી અને ઘણાં ડેરી ઉત્પાદનો (જેમ કે બટરમિલ્ક, દહીં, માખણ) ટોકરીમાં રાખેલા હતા, જેમાં વિવિધ ફળના રસ, મધ વગેરે સાથે રાખવામાં આવ્યાં હતાં. આ રીતે, આ સ્થાનિક રીતે માલ ઉપલબ્ધ છે અને આવી કૃત્રિમ ખાંડનો કોઈ ઉપયોગ નથી, અને તમામ પેકેજીંગ પર્યાવરણીયમાં વિઘટન કરી શકાય છે. 'સાથે મળીને ખેતરો સાથે' ખેડૂત દ્વારા લખવામાં આવ્યા છે, આ હોટેલ રોજગાર બજારથી દૂર રહેલા લોકો માટે સમાજમાં એક પરિપૂર્ણ સ્થળ બનાવે છે. અપરિપક્વ લોકો સાથેના મહાન લોકો, સૌથી વધુ સ્વાદિષ્ટ ઉત્પાદનો બનાવવા માટે નવી પેઢીના યુવાન લોકોને તંદુરસ્ત ખોરાક, ખેડૂત અને કૃષિ દ્વારા તંદુરસ્ત અને અનિચ્છિત રહેવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવે છે.' મિત્રો, આ એક ખૂબ નાનો શબ્દસમૂહ છે, પરંતુ તે સમાજમાં જાગૃતિ ઉભી કરે છે. મને લાગે છે કે ગ્રાહકો અને ખેડૂતો પાસે આપણા દેશમાં ખૂબ ઓછા અધિકારો અને ન્યાય છે. તો, શું આપણે ખરેખર એક કૃષિ દેશ છીએ? શું તમે ખરેખર ભારતીય વિચારોથી પ્રભાવિત છો? શું ખેતીમાંથી બનાવવામાં આવતી સામગ્રી ખરેખર તંદુરસ્ત છે? શું આપણે ઝેરી ખોરાક પેદા કરીએ છીએ? શું ગ્રાહકો ખેડૂતોના ઉત્પાદનને મૂલ્યવાન માને છે? ફૂટપાથથી ઓછી કિંમતના શાકભાજી ખરીદદારો, એર કંડિશન, મોલમાંથી કપડા, પગરખાં અને સૌંદર્યપ્રસાધનો જેવા ખર્ચાળ ઉત્પાદનો ખરીદે છે? ખરીદવા માટે સામાજિક રીતે જાણે છે? આ દૃશ્યની નોંધ લો, આપણે તેના આધારે આપણી જાતને પરિવર્તન આપવું જોઈએ નહીં અથવા ફક્ત સહમત છીએ કે આપણે એક કૃષિ પ્રધાન છીએ? એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે આ લેખ કૃષિ અર્થતંત્રના નાગરિકો માટે અને એ સમજવા માટે અસરકારક રહેશે કે કૃષિ જ મૂળ છે. આ લોકોની બે વિભાગમાં લાગુ પડે છે, સૌ પ્રથમ, જે લોકો વાસ્તવિકતા સ્વીકારે છે કે ભારત એક કૃષિ પ્રધાન દેશ છે, તેમને સમજવું જરૂરી છે કે દેશમાં કૃષિનું શું મહત્ત્વ છે અને બીજું, જે લોકો કૃષિ રાષ્ટ્ર બનવા માટે સંમત નથી, આ લેખ સહાયરૂપ સાબિત થઈ શકે છે. સ્રોત: તેજસ કોલ્હે, સિનિયર એગ્રોનોમીસ્ટ