પશુપાલનએગ્રોવન
પ્રોટીન અને ખનિજની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા માટે પશુ આહાર
જુવાર અને બાજરીનો ખોળ પ્રાણીના ચારા તરીકે ઉપયોગમાં લેવાય છે. કેટલાક વિસ્તારોમાં આ ઘાસચારાની ખૂબ ઓછી ગુણવત્તા છે. પ્રાણીઓની પ્રોટીન અને ખનીજની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા, તેમના ખોરાકમાં પૌષ્ટિક ઘટકો વાળા ખાદ્યનો સમાવેશ કરવો જરુરી છે.
• પશુઓને કેવી રીતે અને કઈ ગુણવત્તાનો ઘાસચારો આપાય છે તે મુજબ, પશુ આહારમાં કેટલા પ્રમાણમાં પ્રોટીન અને ઉર્જાની જરૂર છે તે નક્કી થાય છે.
• જાતે પશુ આહાર બનાવવા માટે, આપણે જુદા જુદા ઘટકોની અને તેમની બજાર કિંમત વિશેની માહિતી હોવી જરૂરી છે.
• જો આપણી પાસે આવશ્યક ઘટકો અથવા નજીકના વિસ્તારમાં ઉપલબ્ધ ઘટકો અને જે સામાન્ય રીતે આહારમાં ઉપયોગમાં ન આવે તે વિશે માહિતી ન હોય, તો આપણે ઓછામાં ઓછી કિંમતમાં પશુઆહાર બનાવી શકતા નથી.
પશુઆહાર બનાવવા માટે જરૂરી ઘટકો
• ઊર્જાના સ્ત્રોતો: (30 થી 40%) મકાઈ, જવ, ઘઉં, જુવાર, ઓટ વગેરે.
• પ્રોટીનનાં સ્ત્રોતો: (25 થી 30%) કપાસના બીજની કેક, મગફળીનું કેક, સોયાબીન વગેરે.
• અનાજના ગૌણ ઘટકો: (10 થી 40%) ઘઉંની થુલું , ડાંગરની થુલી, ટુકડી ચોખા, ક્રશડ ગ્રીન ગ્રામ, ક્રશડ તુવેર, ક્રશડ મસૂર અને ચણા વગેરે.
• ગોળની રસી (7 થી 10%)
• મીઠું: (1%)
• યુરીયા: (0.5 થી 1.0 %)
• ખનિજ અને મીઠાનું મિશ્રણ: (2%)
પશુ આહાર તૈયાર કરવા માટેની રીત (100 કિગ્રા માટે)
• પહેલા, પ્રોટીન અને ખનિજ સ્રોતો વાળા ઘટકોને અલગ દળી લો.
• 25-30 કિલો પ્રોટીન અને 30-40 કિલો ઉર્જા સ્ત્રોતોને ભેગા કરો અને તેમાં અનાજના ગૌણ ઘટકો ઉમેરો.
• ગોળની રસી ચીકણી હોય છે, એટલે તેને કાળજીપૂર્વક ઉમેરો. છેલ્લે, યુરિયા, મીઠું અને ખનીજ અને મીઠાનું મિશ્રણ ઉમેરો.
• બધા ઘટકોને સારી રીતે ભેળવી દો અને મિશ્રણને એકીકૃત બનાવી દો અને તેને સૂકી જગ્યાએ હવા ચુસ્ત બેગમાં રાખો.
શ્રેષ્ઠ પશુ આહારની લાક્ષણિકતાઓ
• શ્રેષ્ઠ પશુ આહારમાં 18 થી 20% પ્રોટીન અને 65 થી 75% ઉર્જા હોવું જોઈએ
• પશુ આહારમાં ભેજ 11% કરતાં વધારે ન હોવો જોઈએ. કારણ કે, ભેજવાળા પશુ આહારમાં ફૂગનો ઉપદ્રવ વધી શકે છે
પશુઓને આહાર આપતી વખતે ...
• જો પશુઓના ખોરાકમાં લીલી મકાઈ અને સાયલેજ અપાતું હોય, તો પશુ આહાર 25% ઓછો આપો. જો લ્યુસર્ન, બરસીમનો લીલા ચારો આપવામાં આવે છે, તો પશુ આહાર 50% ઓછો આપો.
• પ્રથમ 7 થી 8 દિવસ પશુ આહારની માત્રામાં ધીમે ધીમે વધારો કરવો. નહિંતર તે પાચન પ્રક્રિયાને વિક્ષેપિત કરી શકે છે અને પેટમાં એસિડની માત્રામાં વધારો કરી શકે છે.
• પ્રાણીની દૂધ ઉત્પાદન ક્ષમતાના આધારે 1,2,3 પ્રકારના પશુ આહારનો ઉપયોગ કરો.
• જો તે સૂકા અથવા લીલા ઘાસચારા સાથે આપવામાં આવે, તો તે પાચન ક્ષમતા વધારે છે.
• હંમેશાં પશુ આહાર સુકી જગ્યાએ રાખો અને પ્રાણીઓથી દૂર રાખો.
સંદર્ભ- એગ્રોવન 10 નવેમ્બર 2017