🐃પ્રાચીન કાળથી એક કહેવત પ્રચલિત છે કે શરીર અને મન એટલે કે આપણા શરીરની વૃદ્ધિ અને ઘડતરમાં ખોરાકનું વિશેષ મહત્વ છે. આ સિદ્ધાંત પ્રાણીઓને પણ લાગુ પડે છે, પણ આપણે જાણીએ છીએ કે પ્રાણીઓનું જીવન મોટા ભાગે છોડની દુનિયા પર આધારિત હોય છે અને આપણે એ પણ જાણીએ છીએ કે છોડમાંથી મેળવેલા ખોરાકમાં વિવિધ પ્રકારના પોષક તત્વોનો અભાવ હોય તો પ્રાણીઓની શારીરિક વૃદ્ધિ અને ઉત્પાદકતામાં ઘટાડો થાય છે, તેથી પ્રાણીઓને તેમની જરૂરિયાતો પૂરી કરીને ખોરાક આપવો એ એક મહત્વપૂર્ણ કળા છે. 🐃પશુને તેની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા ૨૪ કલાકમાં જે ચારો અને અનાજ આપવામાં આવે છે તેને રાશન કહેવામાં આવે છેસંતુલિત આહાર એ ઘાસચારો અને ખોરાકનું મિશ્રણ છે, જેમાં વિવિધ પોષક તત્ત્વો જેવા કે પ્રોટીન, ચરબી, કાર્બોહાઈડ્રેટ્સ, ખનિજો અને વિટામિન વગેરે હોય છે. સંતુલિત આહારમાં નીચેના વિશિષ્ટ લક્ષણો હોવા જોઈએ. 🐃સંતુલિત આહાર ન આપવાથી પશુઓને થતું નુકસાન : - વાછરડાનો વિકાસ દર ઘટે છે, જે તેમની પરિપક્વતામાં વિલંબ કરે છે. - કામ માટે જતા પ્રાણીઓની કાર્યક્ષમતા ઘટી જાય છે. - સંતુલિત આહારની ગેરહાજરીમાં, નબળાઈને કારણે પ્રાણીઓની રોગપ્રતિકારક શક્તિ ઘટી જાય છે. - બળદમાં ઓછી ઉત્તેજના, શુક્રાણુઓમાં નિષ્ક્રિયતા, ગાયમાં ગરમીનો અભાવ અને સંતુલિત આહારના અભાવે ગર્ભધારણમાં વિલંબ થાય છે. જ્યારે આવા પ્રાણીઓ ગર્ભવતી હોય ત્યારે વાછરડું અસ્વસ્થ અને નબળું હોય છે અને ક્યારેક કસુવાવડ થવાની પ્રબળ શક્યતા રહે છે. સંતુલિત આહારની ગેરહાજરીમાં, પશુઓમાં દૂધનું ઉત્પાદન દિવસેને દિવસે ઘટતું જાય છે, જે આર્થિક દૃષ્ટિકોણથી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. 🐃પશુ આહારમાં સંતુલિત અનાજ કેટલું ખવડાવવું : > જો કે પશુના આહારનું પ્રમાણ તેના શરીરની જરૂરિયાત અને કાર્યને અનુલક્ષીને નક્કી કરવામાં આવે છે અને તેની ગણતરી ઉપલબ્ધ ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓમાં મળતા પોષક તત્વોના આધારે કરવામાં આવે છે, પરંતુ પશુ માલિકોને ગણતરીની કામગીરીમાં પડતી મુશ્કેલીમાંથી બચાવવા માટે અંગૂઠાનો નિયમ અપનાવવો વધુ અનુકૂળ છે. 🐃આ મુજબ, આપણે પુખ્ત દુધાળા પશુના આહારને નીચેની શ્રેણીઓમાં વ્યાપકપણે વિભાજિત કરી શકીએ છીએ. > નિર્વાહ માટે - આ તે ખોરાકનો જથ્થો છે જે પ્રાણીને તેના શરીરને સ્વસ્થ રાખવા માટે આપવામાં આવે છે. > તેનો ઉપયોગ પ્રાણી દ્વારા તેના શરીરનું તાપમાન યોગ્ય શ્રેણીમાં જાળવવા, પાચન, રક્ત પરિવહન, શ્વસન, ઉત્સર્જન, ચયાપચય વગેરે જેવા શરીરના આવશ્યક કાર્યો માટે થાય છે. > આ કારણે તેના શરીરનું વજન પણ એક મર્યાદામાં સ્થિર રહે છે. > પ્રાણી ગમે તે તબક્કામાં હોય, તેને યોગ્ય માત્રામાં ખોરાક આપવો જ જોઇએ, તેની ગેરહાજરીમાં પ્રાણી નબળું પડવા લાગે છે, જે તેની ઉત્પાદકતા અને પ્રજનન ક્ષમતાને અસર કરે છે. > તેનો જથ્થો ગાય માટે દરરોજ ૧.૫ કિલો અને ભેંસ માટે ૨ કિલોગ્રામ છે. સંદર્ભ : એગ્રોસ્ટાર આપેલ માહિતી ને લાઈક 👍કરી વધુ ને વધુ શેર કરી અન્ય મિત્રો ને માહિતીગાર કરો.